Kultura medialna średniowiecza

Edmund Kotarski

Kultura medialna średniowiecza
Europa łacińska

ISBN 978-83-7507-219-8
format B5, s. 335, bibliografia, indeks

Książka zajmuje się mediami jako siłą kreatywną uczestniczącą w tworzeniu kultury. Na pierwszym miejscu znalazły się media osobowe, oralne, w średniowieczu bowiem liczyły się przede wszystkim żywe słowo i pamięć. Lecz słowo improwizowane, wygłaszane przy wszystkich swoich zaletach, było ulotne, przemijające. Działaniu czasu oparło się inne medium, jakim było pismo. Niniejsza książka tego nośnika znaczeń oczywiście nie pomija. Uwzględnia także rozwijające się paralelnie wizualizacje: portale, malowidła ścienne i stropowe, witraże, także weksylia, pieczęcie i monety. One także przenosiły informacje i budziły emocje, generowały wartości, uczestniczyły w tworzeniu i rozwijaniu kultury. Podobną rolę w procesie komunikacyjnym, w tworzeniu i przekazywaniu informacji, w kształtowaniu porządku społeczno-politycznego i wspólnoty religijnej pełniły realizacje multimedialne. Im także poświęcono jeden z rozdziałów.

Edmund Kotarski, emerytowany profesor zwyczajny (Uniwersytet Gdański); historyk literatury i kultury średniowiecznej i nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem Gdańska; edytor. Zajmuje się głównie prozą publicystyczną i poezją okolicznościową, początkami marynistyki i kulturą medialną dawnych epok. Opublikował m.in. następujące książki: Publicystyka Jana Dymitra Solikowskiego (1970), U progu marynistyki polskiej: XVI-XVII wiek (1978), Dziedzictwo i tradycja. Szkice o literaturze staropolskiej (1990), Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku (1993), Sarmaci i morze. Marynistyczne początki w literaturze polskiej XVI-XVIII wieku (1995), Gdańsk literacki (do końca XVIII wieku) (1997), Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku (1997). Wydał kilka tomów tekstów źródłowych, m.in. „Kto ma państwo morskie...”. Problemy morza w opinii dawnej Polski (1970), Trzy podróże (1973), „Trzymajmy się morza”. Problemy morza w opinii Rzeczypospolitej XVIII wieku (1985).

Spis treści

UWAGI WSTĘPNE. MEDIA PRZED GUTENBERGIEM

MEDIA OSOBOWE

1. „Pomiędzy ludźmi słowa zajęły zgoła pierwsze miejsce...”

2. Retoryka – ars bene dicendi

3. Mistrz i jego uczniowie

4. Wśród oratorów i kaznodziejów

5. Rozmówcy i rozmowy

6. Śpiewacy, minnesängerzy i trubadurzy, waganci (goliardzi) i błazny

PISMO

1. Od słowa mówionego do pisma i książki

2. Pismo: archiwizacja i petryfikacja form

A. Oracje i kazania
B. Poematy, pieśni
C. List i ars dictandi
D. Rocznik, kronika, historia, gesta
E. Vitae sancti, passiones, miracula

3. Pismo i obraz. Intermedia

A. Intermedia komplementarne
B. Intermedia synergiczne

MEDIA WIZUALNE W PRZESTRZENI SAKRALNEJ

1. W poszukiwaniu substytutów słowa pisanego

2. Wśród monumentalnych nośników ikonizacji

A. Portale – drzwi, tympanony, archiwolty
B. Nastawy ołtarzowe – obrazy tablicowe i rzeźby
C. Malowidła ścienne i stropowe
D. Witraże
E. Kolumny
F. Kompozycje typologiczne
G. Paralelizmy medialne. Tańce Śmierci

MEDIA WIZUALNE W PRZESTRZENI WŁADZY

1. W rezydencjach monarszych i „zamkach mieszczańskich”

2.Imagines potestatis

A. Pieczęcie
B. Monety
C. Weksylia

REALIZACJE MULTIMEDIALNE

1. Multimedia

2. Rytuały liturgiczne

A. Modlitwa, gesty i postawy modlitewne
B. Od dramatyzacji liturgicznej do spektaklu

3. Dramat i teatr. Między sacrum i profanum

A. Przedstawienia misteryjne
B. Mirakle sceniczne
C. Komedie elegijne

4. Rytuały w przestrzeni władzy

A. Koronacja – między rytuałem liturgicznym i ceremoniałem dworskim
B. Deditio – rytuał podporządkowania

5. Z rytuałów rycerskich

A. Pasowanie
B. Turnieje

UWAGI KOŃCOWE

INDEKS