Między uniwersytetem a zakonem
Opis
Anna Zajchowska
Między uniwersytetem a zakonem
Biografia i spuścizna pisarska dominikanina Jana z Ząbkowic († 1446)
ISBN 978-83-7507-150-4
Format B5, s. 485
Jan z Ząbkowic (zm. 1446 r.), jeden z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych dominikanów polskich w pierwszej połowie XV wieku, teolog, inkwizytor papieski i reformator. Książka wykracza jednak daleko poza losy i dzieła jednej postaci. Przez pryzmat życia i twórczości Jana można bowiem śledzić najważniejsze problemy nie tylko polskiej prowincji Zakonu Braci Kaznodziejów, ale i całego Kościoła w tym niezwykle burzliwym czasie wielkich soborów powszechnych, dyskusji wokół rosnącego w siłę husytyzmu i kolejnych prób reformy zachodniego chrześcijaństwa.
Anna Zajchowska (ur. 1980), absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Autorka licznych publikacji poświęconych różnym aspektom późnośredniowiecznej kultury intelektualnej i religijnej , a zwłaszcza kaznodziejstwu dominikańskiemu. Współpracowała między innymi z Oddziałem Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, Uniwersytetem Śląskim, Biblioteką Kolegium Filozoficzno-Teologicznego Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie, Pracownią Słownika Staropolskiego Instytutu Języka Polskiego PAN i Instytutem Tomistycznym. Członek International Medieval Sermon Studies Society.
Spis treści
Lista skrótów stosowanych w pracy
Wstęp
I. Biografia i spuścizna teologiczna Jana z Ząbkowic
1. Biografia
1.1. Studia i działalność uniwersytecka (1394 1409/10)
1.2. Wstąpienie do zakonu i działalność w Krakowie (1410? 1426)
1.3. Działalność we Wrocławiu 1429 1446
2. Spuścizna teologiczna Jana z Ząbkowic
2.1. Charakterystyka uniwersyteckich rękopisów Jana
2.1.1. Rękopis BUWr IV Q 52
2.1.2. Rękopis BUWr I Q 13
2.1.3. Rękopis BUWr I Q 44
2.1.4. Rękopis BUWr I Q 38
2 .2 . Quadruplex est modus faciendi librum – spuścizna pisarska Jana z Ząbkowic
2.2.1. Scriptor
2.2.2. Compilator
2.2.3. Commentator
2.2.4. Auctor
2.3. Biblioteka Jana z Ząbkowic
2.4. Rękopis BUWr I Q 377 jako podstawa rekonstrukcji poglądów teologicznych Jana z Ząbkowic
2.4.1. Atrybucja tekstów
2.4.2. Datacja i sposób powstania kodeksu
2.4.3. Okoliczności wygłaszania i odbiorcy kazań
Podsumowanie
II. Jan z Ząbkowic – mistrz świętej teologii. Recepcja myśli św. Tomasza z Akwinu w myśli Jana z Ząbkowic
1. Sposoby wykorzystania dzieł św. Tomasza z Akwinu w kazaniach Jana z Ząbkowic – analiza warsztatu kaznodziejskiego
1.1. Tekst św. Tomasza jako podstawa struktury i treści całego kazania
1.2. Tekst św. Tomasza jako zasadnicza treść jednej z części głównej divisionis
1.3. Kompilacja cytatów z dzieł św. Tomasza
1.4. Tekst św. Tomasza jako źródło cytatów z innych autorów
1.5. Tekst św. Tomasza jako autorytet
2. Poznanie Boga – teolog i teologia w pismach Jana z Ząbkowic
2.1. Antropologia w ujęciu Jana z Ząbkowic w kontekście zagadnienia poznania Boga
2.1.1. Władze duszy
2.1.2. Ostateczny cel człowieka
2.1.3. Podsumowanie
2.2. Poznanie in patria i in via
2.3. Poznanie filozoficzne a teologiczne
2.4. Poznanie teologiczne in via
2.5. Pismo Święte
2.6. Nauczanie
Podsumowanie
III. Jan z Ząbkowic – inkwizytor
Wstęp
1. Sposób rozumienia herezji przez Jana z Ząbkowic
2. Polemika Jana z Ząbkowic z poglądami husyckimi
2.1. Eklezjologia
2 .2 . Eucharystia
3. Judaizm jako herezja chrystologiczna w pismach Jana z Ząbkowic
Podsumowanie
IV. Jan z Ząbkowic – reformator
Wstęp
1. Reforma obserwancka w dominikańskich klasztorach na Śląsku
1.1. Dominikański ruch obserwancki
1.2. Reforma obserwancka dominikańskich klasztorów na Śląsku w świetle dokumentów i aktów normatywnych
1.3. Reforma obserwancka w świetle kazań Jana z Ząbkowic
1.3.1. Viri claustrales
1.3.1.1. Śluby zakonne
1.3.1.2. Obserwancje zakonne i ich przeciwnicy
1.3.2. Viri contemplativi
1.3.3. Viri apostolici
2. Jan z Ząbkowic a reforma kleru świeckiego w świetle kazań ad clerum
2 .1 . Viri ecclesiastici
2.1.1. Avaritia
2 .1 .2 . Symonia
2.1.3. Kumulacja beneficjów i obowiązek rezydencji
2 .2 . Viri spirituales
2 .2 .1 . Luxuria
2.2.2. Celibat i relacje duchownych z kobietami
2.2.3. Nauczanie verbo et exemplo
3. Udział Jana z Ząbkowic w reformie kanoników regularnych na Piasku
4. Zatargi między klerem świeckim a mendykantami
Podsumowanie
Zakończenie
Aneksy:
Aneks 1: Katalog dzieł Jana z Ząbkowic
Aneks 2: Opisy kodykologiczne rękopisów należących do Jana z Ząbkowic: I Q13, I Q38, I Q44, I Q377, IV Q52
Aneks 3: Edycja łacińskich dokumentów do biografii Jana z Ząbkowic i dziejów reformy obserwanckiej
Aneks 4: Zalecenia generała Zakonu Braci Kaznodziejów dla klasztoru św. Wojciecha we Wrocławiu (rkps BUWr I O 6, k. 222r 223v)
Indeks incipitów kazań
Bibliografia
Źródła:
Rękopiśmienne
Drukowane
Literatura