Główne kierunki filozofii

w wyjątkach z dzieł ich klasycznych przedstawicieli 
(teoria poznania – logika – metafizyka – teoria wartości). 
Antologia z komentarzami dla szkół średnich i wyższych 

Wydanie drugie rozszerzone (opracował Jacek Jadacki)

Format 220 na 140 mm, s. 547, oprawa twarda
ISBN: 978–83–7507–117–7

Spis treści

Jacek Jadacki: Wprowadzenie do wydania drugiego   9
Kazimierz Ajdukiewicz: Wprowadzenie do wydania pierwszego   19

WSTĘP: GŁÓWNE ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE

1. Co to są pojęcia?   23
2. Pożyteczność pojęć: są one skarbnicą naszej wiedzy   24
3. Pojęcia a pogląd na pewną sferę rzeczywistości   25
4. Nie wszystkie pojęcia zostają wyjaśnione przez nauki szczegółowe   29
5. Zadania metafizyki: wyjaśnienie ostatecznych pojęć i pogląd na świat   32
6. Naczelne zagadnienia teorii poznania i główne sposoby ich rozwiązań   35
7. Naczelne zagadnienia i zadania logiki   43
8. Zagadnienia etyki normatywnej i opisowej, oraz sposoby ich rozwiązań   46
9. Psychologia   51
10. O doznaniach estetycznych   55

1. TEORIA POZNANIA

Rozdział I. Kryterium prawdy   63

1. René Descartes: O czym można wątpić [1641]   63
2. René Descartes: Po czym można odróżnić prawdę od fałszu [1641]   69
3. Georg Simmel: Prawda polega na biologicznej pożyteczności [1895]   75
4. Jan Łukasiewicz: Praktyczna wartość zasady sprzeczności [1910]   82
5. Sextus Empiricus: O sceptycyzmie pyrronejskim [II/III w.]   89
6. Gorgiasz z Leontinoi: Nie możemy niczego poznać [V/IV w. przed Chr.]   94

Rozdział II. Idealizm i realizm   102

1. John Locke: Nasze idee nie są wiernymi kopiami rzeczy [1690]   102
2. Hermann v. Helmholtz: Czy świat jest naprawdę taki, jakim się wydaje [1879]   107
3. George Berkeley: Jedynie nasze idee są dostępne poznaniu. Istnieją tylko dusze i ich idee [1710]   112
4. David Hume: Wnioski o faktach i stosunek przyczynowy [1748]   124
5. David Hume: Nie możemy poznać nic, prócz naszych idei [1739 1740]   131
6. Alexius Meinong: Krytyka argumentów idealizmu [1906]   133
7. Immanuel Kant: Istnieją rzeczy same w sobie, lecz poznać możemy tylko ich przejawy [1783]   139
8. Marian Smoluchowski: Czy nauki przyrodnicze dają nam poznanie świata rzeczywistego? [1917]   149

Rozdział III. Racjonalizm i empiryzm   155

1. Platon: Tylko rozum dostarcza poznania [IV w. przed Chr.]   155
2. Jędrzej Śniadecki: O wyższości rozumu nad doświadczeniem [1799]   160
3. Gottfried Wilhelm Leibniz: Doświadczenie nie jest jedynym źródłem poznania [1704]   166
4. John Stuart Mill: Pewniki matematyczne są oparte na doświadczeniu [1843]   170
5. Immanuel Kant: O podstawach i źródłach poznania [1781]   179
6. Bertrand Russell: Krytyka empiryzmu i kantowskiej teorii poznania [1919]   180

2. LOGIKA

1. Jan Śniadecki: O potrzebie logiki i jej nauczania [1814]   185
2. Arystoteles: O zasadzie sprzeczności [IV w. przed Chr.]   188
3. Louis Couturat: Główne twierdzenia logiki algorytmicznej. Rachunek powiedzeń [1912]   191
4. Louis Couturat: O błędności niektórych trybów klasycznego sylogizmu [1913]   204
5. Antoine Arnauld: Definicje wyrazów i definicje rzeczy [1662]   206
6. Louis Couturat: Definicje w matematyce [1905]   208
7. Jan Łukasiewicz: O rodzajach rozumowania [1915]   212
8. Kazimierz Twardowski: O naukach apriorycznych czyli racjonalnych (dedukcyjnych) i naukach aposteriorycznych czyli empirycznych (indukcyjnych) [1923]   219
9. John Stuart Mill: Czy sylogizm przedstawia petitio principii? [1843]   228
10. John Stuart Mill: Logiczna wartość sylogizmu [1843]   230
11. Christoph Sigwart: Czy pogląd Milla na wartość sylogizmu jest słuszny? [1873]   233
12. Louis Liard: Metody badania indukcyjnego według Johna Stuarta Milla [1878]   234
13. William Kingdon Clifford: Co to jest wyjaśnienie [1896]   241
14. John Stuart Mill: Wyjaśnienie praw przyrody [1843]   244
15. Antoine Arnauld: Główne postaci sofizmatów [1662]   247

3. METAFIZYKA

1. Jan Śniadecki: O metafizyce, jej doniosłości i trudności [1814]   255
2. René Descartes: Dusza i ciało różnią się co do swej istoty [1644]   259
3. Friedrich Paulsen: Materializm i jego krytyka [1892]   263
4. Artur Schopenhauer: Istotą świata jest wola [1819]   273
5. Artur Schopenhauer: Krytyka materializmu [1819]   278
6. Rudolf Hermann Lotze: Istnieją rzeczy same w sobie, a istota ich jest duchowa [1883]   280
7. Ernst Mach: Świat duchowy nie jest w swej istocie materialny, ani materialny nie jest w istocie duchowy, lecz każdy składnik świata rzeczywistego jest zarówno materialny, jak duchowy [1886]   286
8. Henri Bergson: O czasie [1889]   292
9. Kazimierz Ajdukiewicz: Czas prawdziwy [1947]   300
10. Platon: O idei piękna [IV w. przed Chr.]   306
11. Arystoteles: Forma czyli istota rzeczy jednostkowych. Nie istnieje ona w oderwaniu od nich, jak uczył Platon [IV w. przed Chr.]   309
12. Kazimierz Twardowski: Historia sporu o uniwersalia w wiekach średnich [1910]   312

4. TEORIA WARTOŚCI

Rozdział I. Antropologia   323

1. Izydora Dąmbska: Lęk przed śmiercią [1946]   323
2. Józef Maria Bocheński: Dusza i jej nieśmiertelność [1987]   337
3. Jan Salamucha: Istnienie Boga [1946]   342
4. Jan Salamucha: Zło i cierpienie [1947]   350
5. Hugo Kołłątaj: O równości przyrodzonej między ludźmi [1810]   354
6. Leon Petrażycki: Zagadnienie wolności woli [1905]   357
7. Tadeusz Czeżowski: Sens i wartość życia [1962]   363
8. Kazimierz Twardowski: Pesymizm i optymizm [1934]   368
9. Kazimierz Ajdukiewicz: Pochwała życia pracowitego [1948]   372
10. Władysław Tatarkiewicz: Definicja szczęścia [1947]   378
11. Tadeusz Czeżowski: O szczęściu [1940]   387

Rozdział II. Etyka   393

1. Tadeusz Czeżowski: Czym są wartości [1964]   393
2. Antoni Wiśniewski: O etyce w ogólności [1753]   396
3. Sebastian Petrycy z Pilzna: Co to jest dobro [1618]   403
4. Andrzej Maksymilian Fredro: Cnoty i ich pozory [1664]   413
5. Władysław Tatarkiewicz: O czterech rodzajach sądów etycznych [1930]   420
6. Tadeusz Kotarbiński: O istocie oceny etycznej [1948]   425
7. Kazimierz Ajdukiewicz: O sprawiedliwości [1939]   432
8. Maria Ossowska: Miłość bliźniego i życzliwość powszechna [1970]   446
9. Władysław Witwicki: Czy prawda obowiązuje zawsze? [1957]   453
10. Ignacy Krasicki: O niegodziwości obmowy i szyderstwa [1798 1799]   457

Rozdział III. Estetyka   466

1. Stanisław Ossowski: Piękno [1936]   466
2. Stanisław Ossowski: Co to są przeżycia estetyczne? [1933]   470
3. Henryk Elzenberg: Osobowość twórcza artysty [1948]   486
4. Maciej Kazimierz Sarbiewski: Istota poezji [1626 1627]   493
5. Maurycy Mochnacki: Czy sztuka winna naśladować naturę? [1828]   499
6. Leon Chwistek: Wielość rzeczywistości w sztuce [1924]   505
7. Roman Ingarden: Dzieło literackie jako twór wielowarstwowy [1931]   516

Tabela synchronistyczna   521
Indeks imienny   526
Indeks rzeczowy   531
Indeks symboli logicznych   538
Słowniczek wyrazów i zwrotów staropolskich i obcych   539
Wykaz używanych skrótów   546