Obywatelskie nieposłuszeństwo

 Artur Szutta

Obywatelskie nieposłuszeństwo
Próba określenia pojęcia

ISBN 978-83-7507-102-3
format B5, s. 138, bibliografia, indeks nazwisk

Nieposłuszeństwo obywatelskie to dzisiaj temat ogromnie aktualny. Wystarczy przypomnieć sobie rozmaite perypetie z przyznaniem – i odbiorem – pokojowych nagród Nobla. Wiele osób otrzymało te nagrody właśnie za obywatelskie nieposłuszeństwo, czyli za działanie na rzecz wolności i pokoju bez użycia przemocy. Książka doktora Artura Szutty podejmuje ten problem przede wszystkim od strony teoretycznej, starając się – z wielkim powodzeniem – precyzyjnie go określić, uzasadnić i umiejscowić na mapie myśli. Rzecz nie jest łatwa, bo należało zaangażować do tego celu filozofię człowieka, społeczeństwa, polityki i prawa. Dzięki dobremu fundamentowi filozofii (personalizmowi) oraz doskonałemu wykorzystaniu aktualnej i właściwie dobranej literatury przedmiotu otrzymaliśmy znakomitą monografię nieposłuszeństwa obywatelskiego, mającą znaczenie tak teoretyczne, jak i praktyczne. Moim zdaniem żadne następne studium tego tematu nie będzie mogło pominąć tej książki.

prof. Jerzy Gałkowski

Artur Szutta – adiunkt w Zakładzie Etyki i Filozofii Społecznej Uniwersytetu Gdańskiego. W zakres jego zainteresowań wchodzą głównie zagadnienia związane z tematyką obywatelstwa, wielokulturowości, liberalizmu, personalizmu i refleksyjnej równowagi. Obecnie pracuje nad monografią poświęconą problemowi wielokulturowej wspólnoty politycznej.

Spis treści

Wstęp

Rozdział I . W kierunku pojęcia postawy obywatelskiej

1 . Człowiek jako osoba

2 . Wspólnotowy wymiar życia osoby ludzkiej

3 . Wspólnota polityczna

4 . Postawa obywatelska

Rozdział II . W stronę definicji obywatelskiego nieposłuszeństwa

1 . Obywatelskie nieposłuszeństwo jako akt przeciwny nakazowi prawa

2 . Kontekst polityczny obywatelskiego nieposłuszeństwa

3 . Przyczyny i cele nieposłuszeństwa obywatelskiego

4 . Publiczny charakter obywatelskiego nieposłuszeństwa

5 . Przemoc w aktach obywatelskiego nieposłuszeństwa

6 . Zarys definicji

Rozdział III . Usprawiedliwienie obywatelskiego nieposłuszeństwa

1 . Argumenty za obowiązkiem posłuszeństwa prawu

2 . Ograniczony charakter obowiązku posłuszeństwa prawu

3 . Argumenty przeciwko możliwości usprawiedliwienia obywatelskiego nieposłuszeństwa

4 . Warunki usprawiedliwienia obywatelskiego nieposłuszeństwa

Zakończenie

Bibliografia

Indeks nazwisk

Ackerman Peter 121, 129

Adams James L . 111–112, 115, 117, 119, 123, 129

Adler Mortimer J . 109, 129

Arystoteles 80, 129

Arendt Hannah 14, 52, 62, 65–66, 73, 78, 129

Arneson Richard 92, 129

Augustyn św . 46

Austin John 81, 83

Barker Rodney 59, 129

Barry Brian 50, 129

Bay Christian 44, 53, 58, 129

Beck Sanderson 9, 10, 129

Bedau Hugo A . 8–13, 44–46, 58–59, 69–70, 72, 75, 106, 109–110, 114, 121, 129–134

Betz Joseph 105, 129

Bocheński Józef M . 33, 129

Brown Stuart M . 12, 103, 119–120, 129

Buber Martin 51

Carson Clayborne 11, 129

Chapman John W . 53, 61, 71, 111, 115, 129, 133

Charvet John 85–86, 129

Childress James F . 13, 44–45, 52, 58, 106, 119, 129

Cohen Marshall 59, 109, 119–120, 129

Dagger Richard 30, 33–35, 130

Daniels Norman 17, 130

Daube David 7, 130

Dunleavy Patrick 28, 130

DuVall Jack 121, 129

Dworkin Ronald 12, 14, 24, 45, 59, 81, 85–86, 93, 123–124, 129–131, 133

Enders Michael E . 103–104, 107, 109, 130

Falandysz Lech 14, 130

Farmer James 10

Farrell Daniel 123, 130

Feinberg Joel 13–14, 44, 59, 87, 92, 106, 130

Fortas Abe 12, 69, 81–82, 104, 107, 109, 130

Gandhi Mahatma 10–11, 48, 50–51, 54, 58, 69–72, 75–76, 78, 116, 119, 120–121, 130–132

Gans Chaim 86, 88–91, 93, 97, 101, 130

Gewirth Alan 81–82, 109, 130

Goodin Robert E . 28, 130

Gregg Richard B . 70, 130

Greenwalt Kent 44, 56, 60–61, 109, 119–121, 130

Griswold Erwin 12, 93, 123

Haksar Vinit 50, 70–71, 76, 130

Hallowell John 107, 130

Harman Gilbert 101, 130

Harris Paul 85, 91, 99, 101, 107, 119, 123, 129–130, 132

Hart Herbert L . A . 24, 81, 84, 91, 131

Herngren Per 15, 47, 131

Hobbes Thomas 8, 30, 87, 89

Hołówka Jacek 7, 14, 131

Honderich Ted 73, 76, 131

Höffe Otfried 33, 131

Iyer Raghavan 58, 70–71, 119, 131

Jack Homer A . 51, 131

James Gene G . 7, 131

Jan św . 8

Kaufmann Arthur 69, 97, 131

Kennedy John Fitzgerald 11

Kelsen Hans 81

Kymlicka William 34, 131

King Martin Luther 10–12, 46, 52, 55–56, 59, 70–71, 74, 77, 113, 115–121, 129, 131, 133

Klosko George 93, 131

Krawietz Werner 97, 131

Krąpiec Mieczysław A . 33, 129, 131

Kropotkin Piotr 18

La Boétie Étienne de 8

Landesman Bruce 101, 131

Lang Berel 119–120, 131

Lang Wiesław 14, 131

Lazari–Pawłowska Ija 50–51, 70–71, 120, 131

Leys Wayne A . R . 71, 120–121, 132

Locke John 8, 27, 87–88, 132

Mabbott John D . 123

MacCallum Gerald Jr . 53, 132

MacCormick Neil 97, 131

MacFarlane Leslie 59, 132

Machiavelli Niccolo 35

MacIntyre Alasdair 64, 85, 132

Maritain Jacques 18, 27–30, 32–33, 37, 125, 132

Marty William R . 72, 132

McLaughlin Robert J . 7, 132

Milne Alan J . M . 91, 132

Modzelewski Wojciech (właśc . Karol) 8, 10–11, 14, 53, 59, 70–71, 120, 123, 132

Morreall John 75–76, 132

Morus Thomas 8

Muste Abraham J . 72, 106, 132

Norman Wayne 34, 131

Nozick Robert 18

Ossowska Maria 37, 132

Parks Rosa 10

Passerin d’Entréves Alessandro 84, 132

Paweł św . 7–8

Peach Bruce 12

Pennock J . Roland 53, 61, 71, 111, 115, 129–130, 132

Pettit Philip 28, 130

Piotr św . 8

Platon 7, 89, 132

Raz Joseph 13–14, 28, 81, 85, 101, 111, 121, 130–132, 134

Rex Martin 8, 69, 133

Rawls John 12–15, 17–18, 44–45, 47–50, 52, 54–55, 59–65, 69, 73, 75–76, 78, 91–92, 94, 111, 113–114, 118–119, 123–124, 127, 130, 132

Rousseau Jean Jacques 8, 87

Russell Bertrand 12, 133

Rao Rama P . S . S . 71, 120–121, 132

Scholz Sally J . 8, 133

Sharp Gene 70, 133

Simmons A . John 85–86, 89, 133

Singer Peter 12–13, 49, 55–56, 59–60, 69, 75, 83, 108, 111–112, 119, 123, 127, 133

Smart Brian 13–14, 46, 48, 55, 59, 61, 76, 111, 121, 133

Smith Malcolm B . E . 91, 133

Sofokles 7, 133

Sokrates 7, 89, 119

Spitz David 44, 129, 133

Styczeń Tadeusz 67, 133

Szostek Andrzej 22, 133

Ślipko Tadeusz 112–113, 119, 133

Taylor Charles 85

Taylor William L . 44, 133

Thoreau Henry David 8–11, 14, 36, 58, 60, 70, 80, 88, 120, 129, 133

Tocqueville Alexis de 35–37, 133

Tołstoj Lew 10, 70, 129

Tomasz z Akwinu 8, 88, 133

Urquhart Clara 12, 133

Waldman Louis 12, 59, 69, 76, 115, 133

Wasserstrom Richard A . 12, 81, 93, 105, 133

Weber Max 28, 134

Witwicki Witold 7, 132

Wofford Harris 72, 76, 78, 134

Wojtyła Karol 18–20, 23–26, 34–35, 38–40, 66–67, 71, 125, 134

Wolff Robert P . 28, 80–81, 134

Wolter 8

Woozley A . D . 74, 121, 134

Wright Georg H . von 97, 131

Wróblewski Jerzy 14, 131

Zinn Howard 12, 14, 52–53, 72, 74, 76, 121–122, 134