Wicemarszałek Wasyl Mudryj
Opis
Paweł Samuś
Wicemarszałek Wasyl Mudryj (1893-1966)
Ugody polsko-ukraińskiej orędownik daremny
ISBN 978-83-7507-246-4
Format B-5, 740 stron, bibliografia, indeks osobowy
Bohater tej naukowej monografii był jedną z najwybitniejszych postaci historii ukraińskiej pierwszej połowy XX wieku. Na świat przyszedł w rodzinie chłopskiej na krańcach wschodnich Galicji, na dawnych kresach południowo‐wschodnich Rzeczypospolitej. Spoczął na zawsze w ziemi amerykańskiej, niedaleko Nowego Jorku. Intelektualista i polityk, redaktor i publicysta pozostawił po sobie obfitą spuściznę pisarską. Jego biografia stanowi fragment burzliwych dziejów narodu ukraińskiego, a także trudnych stosunków polsko‐ukraińskich w końcu XIX i pierwszej połowie XX wieku. Patriota ukraiński, z polskością i Polakami stykał się od najmłodszych lat, a pragnienie ułożenia zgodnych relacji polsko‐ukraińskich stało się dlań przesłaniem, jednym z najważniejszych na jego drodze życiowej. Kwestia ukraińska w Polsce Odrodzonej należała do najdonioślejszych i wyjątkowo trudnych do rozwiązania problemów w polityce wewnętrznej wielonarodowego państwa.
Aczkolwiek Wasyl Mudryj jest główną postacią tej książki, to wokół jego biografii została osnuta obszerna i szczegółowa narracja na temat ogólniejszych zagadnień i wydarzeń dotyczących stosunków polsko‐ukraińskich. Monografia należy bowiem do tego rodzaju opracowań biograficznych, które w historiografii są określane mianem biografii pretekstowej lub ekologicznej. Zamysłem autora jest przedstawienie możliwie pełnego obrazu życia i działalności bohatera na tle jego czasów, analiza motywacji postaw, dylematów, przed którymi przyszło mu stawać, podejmowanych decyzji i ich uwarunkowań, omówienie jego dorobku pisarskiego. Przez pryzmat losów Mudrego, jego dokonań i niepowodzeń zostały zarysowane również elementy procesów i zagadnień dziejów ważnego nurtu życia politycznego i społecznego Ukraińców w Polsce Odrodzonej, lojalnych jej obywateli, zmierzających legalną drogą do realizacji swych interesów narodowych. Takie ujęcie tematu umożliwiło ukazanie etapów trudnych stosunków polsko‐ukraińskich w tym okresie, podejmowanych z różnym skutkiem po obu stronach, przy udziale głównego bohatera tej pracy, prób rozwiązania kwestii ukraińskiej w Drugiej Rzeczypospolitej . Książka jest adresowana zarówno do historyków, jak i szerszych kręgów.
Paweł Samuś, prof. dr hab., 1991‐1996 dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego, 2000‐2011 kierownik Katedry Historii Polski Najnowszej tamże. Zajmuje się historią najnowszą Polski, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów politycznych, kultury politycznej, biografistyki, stosunków Polaków z ich sąsiadami.
Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział 1
Dzieciństwo i szkoła – na dalekim pograniczu wschodniej Galicji
Rozdział 2
Na Uniwersytecie Lwowskim
Rozdział 3
W wichrach ukraińskiej rewolucji narodowej na Podolu
Rozdział 4
O wolną Ukrainę w sojuszu z Polską – nadzieje i gorycz klęski
Rozdział 5
We Lwowie pierwszych lat Polski Odrodzonej
Rozdział 6
Student i kwestor tajnego uniwersytetu
Rozdział 7
Publicysta i redaktor „Diła”. Początki działalności politycznej
Rozdział 8
Ideolog UNDO; w kierowniczych kręgach stronnictwa
Rozdział 9
Od pacyfikacji Małopolski Wschodniej do pierwszych prób kompromisu z państwem polskim
Rozdział 10
Na pomoc rodakom na Ukrainie; współorganizator światowego kongresu ukraińskiego
Rozdział 11
Architekt ugody polsko‐ukraińskiej
Rozdział 12
Wicemarszałek Sejmu RP; prezes UNDO
Rozdział 13
Pierwsze niepowodzenia polityki normalizacji
Rozdział 14
Na rozdrożu – czy Wasyla Mudrego czeka los Aleksandra Wielopolskiego?
Rozdział 15
Postulat autonomii terytorialnej – „Mudryj chce być Henleinem”!?
Rozdział 16
Jeszcze jedna próba kontynuacji normalizacji; Mudryj ponownie wicemarszałkiem Sejmu
Rozdział 17
Zaognienie kwestii ukraińskiej; podzwonne dla projektu ustawy o autonomii
Rozdział 18
Spory w parlamencie; konsolidacja ukraińskiego ruchu narodowego
Rozdział 19
Deklaracje lojalności obywatelskiej; „autonomii nikt wam w Polsce nie da...”
Rozdział 20
Po wybuchu wojny – „naród ukraiński spełnia obowiązki obywatelskie krwi i mienia wobec państwa...”
Rozdział 21
W Krakowie – stolicy Generalnego Gubernatorstwa; rozwianie ukraińskich złudzeń niepodległościowych
Rozdział 22
Pod okupacją niemiecką we Lwowie; nieudane próby porozumienia z Polskim Państwem Podziemnym
Rozdział 23
Gdy w „tej strasznej rzeczywistości nienawiść do Polaków swymi językami płomieni sięga nieba...”; wiceprezydent podziemnego parlamentu ukraińskiego
Rozdział 24
Wśród uchodźców w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec
Rozdział 25
Amerykański epilog
Bibliografia
Indeks osobowy