Co z tą wolnością?

Co z tą wolnością?

Praca zbiorowa (red. Agnieszka Nogal i Dorota Kutyła)

Wprowadzenie (Barbara Markiewicz)

Wydawnictwo Naukowe Semper

ISBN 978-83-7507-084-2

Format B5, s. 240, ilustracje

Chcemy być wolni. Jest dla nas czymś oczywistym, że mamy do wolności prawo i że samo prawo istnieje dzięki naszej wolności. Wielu z nas zdaje sobie również sprawę, iż to w kulturze europejskiej narodziło się przekonanie o tym, iż wolność to podstawowe prawo człowieka i traktujemy to jako powód do dumy. Filozofowie nauczyli nas łączyć wolność z naturą człowieka oraz wyrobili w nas przeświadczenie, że ludzie rodzą się wolni, a ograniczenia pojawiają się dopiero wraz z rozwojem organizacji społecznej i struktury politycznej.

Wolność nie funkcjonuje jednak tylko na poziomie hasła politycznego czy filozoficznego pojęcia. Dla każdego z nas stanowi wartość indywidualną, ale także coś, co podzielamy z innymi. Jest ona obecna jako nasze wewnętrzne doświadczenie i jako wspólna sprawa oraz dobro w obszarze publicznym, co nadaje jej wymiar moralny. To także w obszarze publicznym, dzięki sztuce, wolność zyskała formę estetyczną, kiedy podejmowano próby jej symbolicznego przedstawienia. W imię wolności ludzie walczyli i umierali, często także, aby inni mogli z niej korzystać, czyli za wolność naszą i waszą. Choć może zbyt pochopnie w takiej sytuacji przyjmuje się, iż inni chcą być wolni w taki sam sposób jak my. Nazbyt często zapominamy bowiem, iż wolność nie wszędzie i nie zawsze znaczy to samo, że ma ona swoje odmiany lokalne i historyczne.

Kiedy zatem spytamy kogoś, czy jest wolny, będzie nam pewnie umiał na to pytanie odpowiedzieć, odwołując się do swojego doświadczenia bycia wolnym. Problem komplikuje się jednak, kiedy będziemy próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie: co to jest wolność? Jak się wydaje, jest to sytuacja analogiczna do tej, którą scharakteryzował św. Augustyn, trudząc się nad badaniem czasu: „Jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem”.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie (Barbara Markiewicz)

I. Z historii wolności

Jakub Filonik

Pojęcie wolności w tragedii greckiej

Béla Mester

U źródeł europejskiej wolności – wczesnonowożytna antropologia polityczna

Małgorzata Sokołowicz

„Ej! Ty na szybkim koniu gdzie pędzisz, kozacze?” – wcielenia romantycznej wolności

Jakub Zapała

Reinterpretacje wolności: Wolność faszystowska na tle europejskim

II. Filozoficzny i polityczny wymiar wolności

Barbara A. Markiewicz

Być wolnym czy mieć wolność?

Krzysztof Michałowski

Wolność i równość – niebezpieczne związki

Jacek Dobrowolski

John Locke. Ciemna strona wolności, czyli o czym nie wiedzą, że wiedzą, liberałowie

Filip Niemczyk

Wolność bycia poddanym

Maciej Sadowski

Przeobrażenie wolności w wyniku umowy społecznej u Hobbesa i Locke’a

Gábor Kovács

Wolność, działanie i przestrzeń pojawiania się w filozofii polityki Hannah Arendt

Agnieszka Nogal

Wolność indywidualna a zbiorowe samostanowienie na przykładzie nieposłuszeństwa obywatelskiego

Rafał Wonicki

Wolność jako autonomia w kontekście demokracji deliberatywnej

Magdalena Gawin

Wolność jako prawo człowieka

Maciej Urbanek

Szkic o pojęciu wolności egzystencjalnej

Tomas Kavaliauskas

Wolność rzeczywista i wolność wirtualna w Europie Środkowo Wschodniej

III. Wolność w świecie obrazów

Natalia Juchniewicz

Wolność słowa w epoce obrazu, czyli o aktualności agory

Paulina Wakar

Zniewoleni, a jednak wolni

Marcel Tomášek

Living arts jako źródło wolności

Rafał Ilnicki

Programowanie człowieka jako medialna realizacja paradoksów wolności

Dorota Kutyła

Wolność jest kobietą

Biogramy

Biographies

Spis ilustracji