Uczucia moralne

Adam Cebula

Uczucia moralne
Współczesny emotywizm a filozofia moralna szkockiego Oświecenia

ISBN 978-83-7507-245-7
format B5, 152 s., bibliogr.

Książka poświęcona jest analizie emotywizmu, stanowiącego jedno z głównych stanowisk we współczesnej debacie metaetycznej. Jej zasadniczym celem jest zarysowanie szerszego kontekstu historyczno-filozoficznego, warunkującego wyłonienie się nurtu emotywistycznego w filozofii moralnej pierwszej połowy dwudziestego wieku. Rozpoznanie w dwudziestowiecznym emotywizmie elementów kontynuacji tradycji oświeceniowej pozwala dostrzec wspólny schemat pojęciowy, wykorzystywany przez współczesnych emotywistów oraz głównych przedstawicieli osiemnastowiecznego sentymentalizmu etycznego. Rozprawa porządkuje obecne w literaturze watki krytyczne względem emotywizmu oraz rozszerza ich katalog o szereg nowych zagadnień, pojawiających się na gruncie zastosowanego przez autora modelu analizy koncepcji emotywistycznych.

Adam Cebula – etyk, anglista; zajmuje się metaetyką oraz etyką szczegółową, pracuje na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Spis treści

Wstęp  

1.1.1. Nonkognitywizm 
1.1.2 . Kognitywizm 
1.1.3 . MacIntyre'a interpretacja emotywizmu 
1.1.4 . Emotywistyczny paradygmat 
1.2 . Geneza emotywizmu 
1.2.1 . Oświeceniowy redukcjonizm
1.2.2 . Autonomia etyki: Francis Hutcheson, David Hume, Adam Smith 
1.3. Emotywizm dwudziestowieczny 
1.3.1 .Odrzucenie metafizyki
1.3.2. Autonomia etyki: George Edward Moore, Charles Leslie Stevenson, Richard Mervyn Hare


2 . Intuicjonizm etyczny . 
Teorie Francisa Hutchesona i George'a Edwarda Moore'a
2.1. Teoria G . E . Moore'a 
2.1.1 . Błąd naturalistyczny 
2.1.2 . Dobro jako cecha nadnaturalna
2.2. Intuicjonizm Moore'a a teoria zmysłu moralnego Hutchesona
2.2.1 . Różnica założeń epistemologicznych
2.2.2 . Rozprawa z redukcjonizmem 
2.2.3 . Pojęcia pierwotne w etyce 
2.2.4 . Zmysł moralny a moralna intuicja
2.3. Intuicjonistyczny kognitywizm 
2.3.1 . Niezłożoność dobra a konflikt wartości 
2.3.2 . Estetyzacja moralności 
2.3.3 . Intuicja ukierunkowana: kategorie życzliwości (Hutcheson) oraz przyjemności obcowania z ludźmi (Moore)
2.4. Dylematy teorii Hutchesona-Moore'a 
2.4.1. Partykularyzm "dobra" czy aksjologiczny holizm 
2.4.2. Ontologia "dobra" czy ustalanie zobowiązań 
2.4.1. Partykularyzm "dobra" czy aksjologiczny holizm
2.4.2. Ontologia "dobra" czy ustalanie zobowiązań 
2.4.3. Zło jako wadliwa kalkulacja rozumu 
2.4.4. Automatyzm zachowań etycznych 
2.4.5. Implozja podmiotowości
2.5. Alternatywa: intuicjonizm deontologiczny
2.5.1. Teorie S. G. Clarke'a i H. A. Pricharda.


3. Emotywizm psychologiczny
Teorie Davida Hume'a i Charlesa Leslie'a Stevensona
3.1. Teoria Ch. L. Stevensona
3.1.1. Zależność od intuicjonizmu Moore'a
3.1.2. Fakt moralny jako konflikt postaw. 67
3.2. Współczesny emotywizm a metaetyczne założenia filozofii moralnej Davida Hume'a
3.2.1. Stanowisko Hume'a jako "proto emotywizm"
3.2.2. Problem języka
3.3. Emotywistyczne ujęcie etyki
3.3.1. Sens emotywny i sens deskryptywny
3.3.2. Psychologiczna redukcja idiomu aksjologicznego
3.4. Dylematy emotywizmu psychologicznego
3.4.1. Swoistość emocji moralnych
3.4.2. Moralność jako manifestacja emocjonalno-wolitywnej idiosynkrazji jednostek 
3.4.3. Upolitycznienie etyki
3.4.4. Problem transmisji treści emotywnych 
3.4.5. Pojęcie sporu etycznego
3.4.6. Regularność zastosowań dyskursu normatywnego
3.4.7. Niespójność koncepcji aksjologicznie neutralnego faktu
3.4.8. Zharmonizowana reaktywność moralna jako strategia poznawcza
3.5. Alternatywa: moralna emocjonalność jako obszar poznania
3.5.1. Emotywistyczna reinterpretacja procesów kognitywnych
3.5.2. Metaepistemologia zamiast metaetyki
4. Emotywizm intersubiekywistyczny. Teorie Adama Smitha i Richarda Mervyna Hare'a
4.1. Teoria Hare'a
4.1.1. Sąd moralny jako nakaz.
4.1.2. Logika imperatywów
4.1.3. Uogólnialność decyzji normatywnych
4.2. Preskryptywizm a Teoria uczuć moralnych Adama Smitha
4.2.1. Koncepcja Smitha a Hume'owskie pojęcie sympatii
4.2.2. Współodczuwanie a wymienialność ról podmiotowych
4.3. Emocjonalność intersubiektywna
4.3.1. Wyobraźnia jako wyjście poza prywatność jednostkowych doznań
4.3.2. Utylitaryzm preferencji – współodczuwanie doznań innych ludzi
4.3.3. Podmiot idealny.
4.4. Dylematy emotywizmu intersubiektywistycznego
4.4.1. Sympatetyczne petitio principii
4.4.2. Rozproszenie podmiotowości moralnej
4.4.3. Zanikające "ja" moralne
4.4.4. Idealny obserwator
4.4.5. Reguły ogólne
4.4.6. Współodczuwanie a liberalny konsensus
4.4.7. Współodczuwanie a polityka
4.5. Alternatywa: etyka scjentystyczna
Zakończenie
Bibliografia