Stosunki polityczno-wyznaniowe w XVII-wiecznym Marylandzie

Piotr Michalik

Stosunki polityczno-wyznaniowe w XVII-wiecznym Marylandzie na tle kształtowania się ustroju tej kolonii

Wydawnictwo Naukowe Semper
ISBN 978-83-7507-119-1
Format B5, s. 278

Książka jest analizą sytuacji prawno-ustrojowej Marylandu w czasach Calvertów. Punktem wyjścia jest zarys reformacji w Anglii. Następnie autor analizuje ewolucję systemu prawnego i ustrojowego Marylandu i ukształtowanie się specyficznej tolerancji w kolonii zamieszkałej przez protestantów kilku konfesji, katolików i żydów.

SPIS TREŚCI

I. Wstęp 11

I.1. Temat i cel pracy

I.2. Podziękowania

I.3. Stan badań i baza źródłowa

I.3.1. Uwagi wstępne

I.3.2. Stworzenie bazy źródłowej dla badań nad XVII-wiecznym Marylandem – rozkwit political i constitutional history

I.3.3. Kontynuacja i kontestacja – od lat 20. do 60. XX w.

I.3.4. Rozkwit badań nad XVII-wiecznym Marylandem w latach 70. i 80. XX w. – dominacja social history

I.3.5. Badania polityczno-wyznaniowe w cieniu social history

I.3.6. Nowe prądy w historiografii XVII-wiecznego Marylandu na przełomie wieków – race-class-gender studies a badania polityczno-wyznaniowe

I.3.7. Paradygmaty badań nad stosunkami polityczno-wyznaniowymi w XVII-wiecznym Marylandzie

I.4. Uwagi redakcyjne

I.5. Wykaz skrótów

II. Wprowadzenie

II.1. Państwo i kościół w Anglii w dobie reformacji protestanckiej – Tudorowie (1532-1603)

II.1.1. Schizma Henryka VIII i początki anglikanizmu: Act of Supremacy z 1534 r. – luterańska koncepcja stosunków państwo–kościół

II.1.2. Reformacja za Edwarda VI: Acts of Uniformity z 1549 i 1552 r. – kalwińska koncepcja stosunków państwo–kościół

II.1.3. Kontrreformacja za Marii Tudor: Act of Repeal z 1554 r.

II.1.4. Elżbieta I i anglikański Settlement: Act of Supremacy i Act of Uniformity z 1559 r. – oath of supremacy

II.1.5. Początki purytanizmu za Elżbiety I: The Admonition to Parliament z 1572 r. i przyjęcie przez prezbiterian kalwińskiej koncepcji stosunków państwo–kościół

II.1.6. Tryumf protestantyzmu nad katolicyzmem: bulla Regnans in Excelsis i Act of Treason z 1570 r. – elżbietańskie penal laws

II.1.7. Church of England w kolejnych dekadach panowania Elżbiety I – narodziny separatyzmu i jego stanowisko w sprawie stosunków państwo–kościół

II.2. Państwo i kościół w Anglii w dobie reformacji purytańskiej – Stuartowie (1603-1689)

II.2.1. Katolicki Gunpowder Plot z 1605 r. a penal laws Jakuba I z 1606 r. – oath of allegiance

II.2.2. Rozłam anglikanizmu za panowania Jakuba I i Karola I – High Church party i Low Church party

II.2.3. Wojna domowa i zwycięstwo prezbiterianizmu: The Solemn League and Covenant z 1643 r. i Blasphemy Ordinance z 1646 r.

II.2.4. Dyktatura Cromwella oraz próby wprowadzenia tolerancji religijnej i anabaptystycznej koncepcji rozdziału kościoła od państwa, baptyści i kwakrzy

II.2.5. Restauracja Karola II i ostateczny Settlement anglikański: Act of Uniformity z 1662 r. i Kodeks Clarendona

II.2.6. Polityka Karola II a parlament: Declarations of Indulgence z 1672 i Test Act z 1673 r.

II.2.7. Prokatolicka polityka Jakuba II a Glorious Revolution: Declarations of Indulgence 1687 r. i Toleration Act z 1689 r.

III. Ustrojowe uwarunkowania stosunków polityczno-wyznaniowych w XVII-wiecznym Marylandzie

III.1. Prawne formy angielskiej kolonizacji Ameryki Północnej do XVII w.

III.1.1. Patent typu korporacyjnego (corporate charter) i kompanie handlowe

III.1.2. Patent typu właścicielskiego (proprietary charter) i pierwsze angielskie przedsięwzięcia kolonizacyjne

III.1.3. Patenty właścicielskie Stuartów – George Calvert i karta typu Durham

III.2. Calvertowie i specyfika ich kolonii – historia założenia Marylandu

III.2.1. George Calvert – przyczyny założenia kolonii Maryland

III.2.2. Cecil i Leonard Calvertowie – założenie Marylandu: 1632-1638

III.2.3. Czynniki społeczno-gospodarcze kształtujące wczesną kolonizację Marylandu – The Conditions of plantation

III.3. Charter of Maryland

III.3.1. Podstawowe (kolonialne) postanowienia patentu

III.3.2. Feudalne uprawnienia właściciela Marylandu – manors

III.3.3. Władza Lorda Baltimore w Marylandzie

III.4. Kształtowanie się ustroju Marylandu w pierwszych dekadach jego istnienia: 1634-1660

III.4.1. Powołanie organów władzy w kolonii: Commission to Governor Leonard Calvert and Council z 1637 r.

III.4.2. Spór o kompetencje prawodawcze: pierwsze General Assemblies w Marylandzie: 1635-1639

III.4.3. Status publicznoprawny Marylandczyków: Charter of Maryland czy Great Charter of Liberties of England – Calvin’s Case z 1608 r.

III.4.4. General Assembly uzyskuje kształt i przywileje legislacyjne parlamentu: 1639-1650

III.4.5. Formowanie się prawa wyborczego w Marylandzie w latach 1638-1660

III.4.6. Obalenie i restauracja ustroju Marylandu w dobie Republiki Angielskiej: 1649-1660

III.5. Ustrój Marylandu w dobie rozkwitu rządów właścicielskich: 1661-1688

III.5.1. Lord Baltimore i urzędnicy prowincjonalni (centralni) – Charles Calvert

III.5.2. Centralny wymiar sprawiedliwości – Provincial Court

III.5.3. County courts i administracja lokalna (terenowa)

III.5.4. General Assembly i jego pozycja ustrojowa jako marylandzkiej legislatywy

III.5.5. Reformy prawa wyborczego w latach 1670-71 i 1681-84

III.5.6. Prawo w Marylandzie

III.5.7. Maryland a Metropolia

III.6. Upadek ustroju właścicielskiego w Marylandzie: 1689-1692

III.6.1. Przyczyny upadku ustroju właścicielskiego

III.6.2. Revolution of Government – Maryland kolonią królewską: 1689-1691

III.6.3. Prawne skutki upadku ustroju właścicielskiego

IV. Wybrane aspekty stosunków polityczno-wyznaniowych w XVII-wiecznym Marylandzie

IV.1. Postanowienia Charter of Maryland dotyczące statusu religii i kościołów w Marylandzie

IV.2. Status Kościoła Rzymskiego w „katolickim” Marylandzie (do 1647 r.)

IV.2.1. An Act for Church liberties z 1639/1640 r. (cz. I)

IV.2.2. Stanowisko Societas Iesu w sprawie statusu kościoła katolickiego w Marylandzie: Thomas Copley i Bulla Coenae

IV.2.3. Stanowisko Johna Lewgera w sprawie statusu kościoła katolickiego w Marylandzie – Cases z 1638 r.

IV.2.4. An Act for Church liberties z 1639/1640 r. (cz. II) – Thomas Cornwallis i Magna Charta Libertatum

IV.2.5. Stanowisko Cecila Calverta w sprawie statusu kościoła katolickiego w Marylandzie – Points z 1641 r.

IV.2.6. Apogeum sporu o status kościoła rzymskiego w „katolickim” Marylandzie: 1641-1643

IV.2.7. Rozstrzygnięcie sporu o status kościoła katolickiego w Marylandzie – unilateral Concordat i koniec pierwszej misji jezuickiej: 1644-1647

IV.3. Wpływ An Act Concerning Religion z 1649 r. na status religii i kościołów w Marylandzie

IV.3.1. An Act Concerning Religion a chrześcijański establishment w Marylandzie

IV.3.2. Geneza An Act Concerning Religion – stanowisko Cecila Calvert w sprawie roli religii w państwie

IV.3.3. An Act Concerning Religion z 1649 r. – treść

IV.3.4. An Act Concerning Religion z 1649 r. – analiza

IV.3.5. Stanowisko purytanów (kongregacjonalistów) wobec An Act Concerning Religion – jego uchylenie i przywrócenie w latach 1654-1658

IV.3.6. Stanowisko katolików wobec An Act Concerning Religion (cz. I) – powrót jezuitów do Marylandu i sprawa oath of secrecy

IV.3.7. Stanowisko katolików wobec An Act Concerning Religion (cz. II) – Francis Fitzherbert i nowa wykładnia An Act for Church liberties

IV.4. Status kościołów w Marylandzie w dobie rozkwitu rządów właścicielskich

IV.4.1. Polityka rządu właścicielskiego wobec pierwszych kwakrów – nowy wymiar sporu o przysięgę i prześladowanie friends w Marylandzie: 1658-1661

IV.4.2. Rozwój kościołów nonkonformistycznych w Marylandzie po 1661 r. – kwakrzy a realizacja koncepcji polityczno-wyznaniowej sir Cecila

IV.4.3. Stanowisko kwakrów wobec składania przysięgi – granice free exercise of religion w fasadowym establishment sir Cecila (do 1675 r.)

IV.4.4. Stanowisko sir Charlesa wobec sprawy przysięgi – rozstrzygnięcie statusu Society of Friends w Marylandzie: 1676-1688

IV.4.5. Kościół Anglii jako ofiara koncepcji polityczno-wyznaniowej sir Cecila (do 1675 r.)

IV.4.6. Pierwsza próba wprowadzenia anglikańskiego establishment w Marylandzie – plan Johna Yeo: 1676-1677

IV.4.7. Polityka sir Charlesa wobec próby wprowadzenia anglikańskiego establishment w Marylandzie: 1678-1682

IV.4.8. Kościół katolicki w Marylandzie pod protekcją sir Charlesa: 1661-1688

IV.5. Kwestia tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

IV.5.1. Przyczyny wprowadzenia tolerancji religijnej w Marylandzie i jej rola w ramach koncepcji polityczno-wyznaniowej Calvertów

IV.5.2. Realizacja tolerancji religijnej w „katolickim” Marylandzie – sprawa Williama Lewisa a proklamacja przeciwko „disputations in point of religion”

IV.5.3. Realizacja tolerancji religijnej w Marylandzie w oparciu o An Act Concerning Religion – sprawa Jacoba Lumbrozo

IV.6. Wprowadzenie anglikańskiego establishment w Marylandzie: 1689-1692(1704) – An Act for the Service of Almighty God z 1692 r.

V. Podsumowanie

Indeks postaci historycznych