Metafilozofia kosmizmu i transhumanizmu

Ignacy Sitnicki

Metafilozofia kosmizmu i transhumanizmu

ISBN 978-83-7507-244-0
format B5, s. 194, bibliografia, indeksy: osobowy, pojęć, Summary, Резюме

Czy rozwój nowoczesnych technologii radykalnie odmieni status egzystencjalny człowieka zarówno w biosferze, jak i bardziej odległym kosmosie? Książka prezentuje próby odpowiedzi na tak postawione pytanie w ramach filozoficznej dyskusji o możliwych scenariuszach ewolucji współczesnej cywilizacji.

Kosmizm to nazwa nurtu filozoficznego, naukowego i religijnego z okresu korespondującego chronologicznie z czasem Srebrnego Wieku filozofii rosyjskiej. Filozofia kosmizmu została zapoczątkowana przez rosyjskiego filozofa‐futurystę Mikołaja Fiodorowa w drugiej połowie XIX wieku i jako kierunek filozoficzny trwała do przełomu lat 30./40. XX wieku.

Spis treści

Podziękowania

Wstęp

I. Metoda i cele pracy oraz wstęp do filozoficznego przekazu dogmatycznego kosmizmu oraz transhumanizmu w relacji do postulowanych zadań i kierunków regulacji rozwoju cywilizacyjnego

§1 Metafilozofia i metajęzyk – metoda i narzędzie procesu badawczego

§2 Kosmizm i transhumanizm jako otwarte propozycje systemów filozofii współczesnej

§3 Teleologiczne i etyczne przesłanie kosmizmu i transhumanizmu

§4 Modalny kontekst filozofii kosmizmu i transhumanizmu

II. Zarys dogmatycznej teleologii kosmizmu, teorii ideałów i prób opisania ideału najdoskonalszego

§1 Mikołaj Fiodorow – Moskiewski Sokrates oraz jego idea supramoralizmu, determinowanego przez zasady powszechnego braterstwa, znoszenia przeciwieństw i gromadzenia informacji

(1) Kosmizm jako synteza myśli Mikołaja Fiodorowa sensu largo
(2) Supramoralizm – synteza myśli Fiodorowa sensu stricto
(3) Gromadzenie informacji jako klucz do postępu naukowego, odtwarzania życia minionego i cywilizacji przyszłości
(4) Ezoteryzm i okultyzm w filozofii Mikołaja Fiodorowa

§2 Pozytywna eschatologia w świetle tez radykalnego kosmizmu według Gorskiego i Sietnickiego

(1) Krytyka adoracji śmierci w chrześcijaństwie
(2) Eschatologia zmartwychwstania i wskrzeszania
(3) Sylogizm eschatologiczny według teorii Gorskiego i Sietnickiego
(4) Tezy pozytywnej eschatologii

§3 Teoria ideałów Mikołaja Sietnickiego

(1) Krytyczna analiza pracy Pawła Nowgorodcewa O społecznym ideale
(2) Koncepcja ostatecznej doskonałości wobec idei ciągłego doskonalenia w procesie ewolucyjnego rozwoju człowieka jako opozycja do tezy Nowgorodcewa o konieczności odrzucenia idei dążenia ku absolutowi
(3) Ideał końcowy (eschatologiczny) – w poszukiwaniu autorytetu najdoskonalszego

§4 Teleologia doskonałego końcowego ideału (absolutu) z punktu widzenia dowodów ontologicznych

(1) Dowody ontologiczne i ich logiczne konsekwencje dla teleologicznej hipotezy ewolucjonizmu: Arystoteles, Anzelm, Boecjusz, Kartezjusz, Leibniz, Sietnicki, Teilhard de Chardin, Gödel
(2) Ontologiczna hipoteza najwyższego ideału

III. Transhumanizm jako zbiór pojęć implikowanych przez zasady ekstropii oraz koncepcje udoskonalania człowieka

§1 Od eksploatacji do regulacji, czyli jak odwrócić proces entropii w cywilizacyjnej odysei ludzkości

§2 Transhumanizm albo renesans idei kosmizmu w Dolinie Krzemowej

§3 Udoskonalanie człowieka – utopia czy konieczne przeznaczenie w opozycji do zjawiska humanistycznego uprzedzenia

(1) Doskonalenie natury ludzkiej w ramach teorii kosmicznego monizmu
(2) Koncepcje udoskonalania człowieka
(3) Nick Bostrom – udoskonalanie człowieka w świetle etyki
(4) Anders Sandberg – wizje odtworzenia ludzkiego mózgu w środowisku wirtualnym
(5) Julian Savulescu albo dylematy etycznych granic eugeniki i transgeniki
(6) Aubrey de Grey, czyli biogerontologia molekularna w walce ze starzeniem i cierpieniem

§4 Krytyka transhumanizmu: od utopii do technognozy

(1) Krytyka transhumanizmu jako statycznej utopii
(2) Krytyka transhumanizmu jako technognozy
(3) Krytyka transhumanizmu z pozycji biokonserwatywnych

IV. Paradoks postczłowieka (PP) albo pozorna antynomia człowieka przyszłości

§1 Paradoks postczłowieka (PP)

§2 Zasada antropiczna i jej filozoficzne konsekwencje

(1) Brandon Carter, John D . Barrow, Frank J . Tipler, John A . Wheeler, John A . Leslie oraz dyskurs wokół zasady antropicznej i różnych jej wersj
(2) Krytyka antropicznego odchylenia według Nicka Bostroma

§3 Hipoteza symulacji i twierdzenie o symulacji z punktu widzenia etycznych paradygmatów kosmizmu i ekstropizmu

§4 Kwestia oswojenia i regulacji czasu, czyli hipoteza powrotu do przeszłości poprzez możliwość jej odtwarzania w dalekiej przyszłości – dociekania Waleriana Murawiowa i inne futurystyczne koncepcje

§5 Zagrożenia egzystencjalne albo ryzyka globalnej katastrofy i estymacja końca świata (Doomsday Argument – DA)

(1) Ryzyka globalnej katastrofy oraz ich znaczenie dla rozwoju cywilizacji

– zarys problematyki
(2) Estymacja końca świata (DA)

§6 Człowiek przyszłości – homo futurus, homo immortalis

V. Założenia koncepcji modalnej legislacji albo problem osobliwości kwantyfikacji prawa

§1 Fundamentalne prawa człowieka jako normatywne regulacje odnoszące się do wartości życia jako takiego, granic jego obrony oraz ochrony zdrowia i wydłużania życia

(1) Prawo do życia
(2) Prawo do zdrowia
(3) Zagadnienie prawa do wydłużania życia oraz jego ekonomiczne skutki
(4) Problem eutanazji i inne etyczne dylematy związane z prawem do życia i prawem do zdrowia
(5) Krionika i krioprezerwacja

§2 Kierunki rozwoju nowych technologii i problem regulacji tych dziedzin

(1) Informatyka i obrót prawny w środowisku wirtualnym
(2) Podpis elektroniczny i technologie biometryczne
(3) Robotyka i automatyka – postulat koniecznej kontroli
(4) Biotechnologia i konieczność jej regulacji

§3 Wpływ rozwoju nowych technologii na rozwój prawa w środowisku wirtualnym i koncepcja Metakapitalizmu

(1) Metakapitalizm jako przewartościowanie bazy ekonomicznej i relacji społecznych
(2) Społeczne problemy związane z wydłużaniem życia

§4 Zagadnienie kwantyfikacji prawa, czyli ewaluacja ryzyka rozwiązań legislacyjnych w świetle postępu technologicznego oraz oszacowania korzyści i zagrożeń z tego wynikających

VI. Metaekstropia – znoszenie antynomii w transformacji cywilizacji technologicznej jako możliwy scenariusz realizacji teleologicznych założeń kosmizmu i misji transhumanizmu

§1 Kosmiczny monizm Konstantego Ciołkowskiego

§2 Zagadnienie pamięci ontologicznej

§3 Homo sapiens explorans – imperatyw badania kosmosu w rozwoju cywilizacyjnym człowieka

§4 Teleologia osobliwości – jej naukowa przestrzeń i granice percepcji ontologicznej

(1) Paradygmaty kosmizmu i transhumanizmu
(2) Metafizyczny horyzont poznania bytu najbardziej doskonałego jako możliwy limes zdolności badawczych człowieka
(3) Osobliwości koncepcji rozwoju cywilizacyjnego człowieka w świetle zakładanych scenariuszy postępu technologicznego

VII. Wnioski końcowe i tezy pracy

§1 Kosmizm i transhumanizm: pozytywna eschatologia i optymistyczny technocentryzm

§2 Ekstropia oraz idea regulacji biosfery – klucze do przetrwania ludzkości

§3 Zasada antropiczna jako determinanta misji inteligentnego obserwatora

§4 Metakosmos – koncepcja Wszechświata jako informatycznego inkubatora życia

§5 Globalne zagrożenia egzystencjalne i ryzyko końca cywilizacji

§6 Etyczny imperatyw supramoralizmu i humanizm społeczeństwa otwartego

§7 Od eksploatacji do regulacji, w stronę Metakapitalizmu – wizja nowej gospodarki

§8 Od udoskonalania człowieka do immortalizmu postczłowieka

§9 Monitoring badań naukowych, regulacja technologii oraz kwantyfikacja prawa

§10 Homo futurus – człowiek przyszłości zestrojony z kosmosem

Summary. The Metaphilosophy of Cosmism and Transhumanism

Резюме. Метафилософия космизма и трансгуманизма

Bibliografia

Literatura podstawowa
Literatura pomocnicza
Publikacje internetowe

Indeks osobowy
Indeks pojęć