Egzystencjalizm logiczny

Wojciech Krysztofiak

Egzystencjalizm logiczny

Metafizyczne studium nad Traktatem logiczno‐filozoficznym Wittgensteina

Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017
ISBN 978-83-7507-229-7
format B5, s. 254, ilustr., bibliografia, indeks osób

Traktat logiczno‐filozoficzny Wittgensteina jest jednym z najczęściej komentowanych dzieł w dziejach filozofii. Na temat koncepcji filozofa z Cambridge i Wiednia napisano dziesiątki tysięcy artykułów i tysiące książek. Z pewnością dokonania Wittgensteina w dziejach filozofii mają charakter spektakularny. Motywacją do napisania tej książki było objaśnienie ich intelektualnej wyjątkowości. Dlaczego myśli wyrażone w Traktacie oddziałują na filozofów analogicznie, jak marihuana na swoich degustatorów?

Rozwiązanie zagadki tajemnej mocy Traktatu tkwi w jego fenomenalnym synkretyzmie. W postaci listy tez Wittgenstein zbudował narrację spajającą kategorie pojęciowe logiki matematycznej z fundamentalnymi pytaniami o sens ludzkiego życia, historii, a nawet polityki. Traktat jest opowieścią, której fabuła wciąga filozofa w dynamicznie rozwijający się świat przedstawiony, którego bohaterami nie są jednak istoty ludzkie, ale filozoficzne abstrakty. Moja książka jest próbą pokazania mechanizmów, na mocy których Wittgenstein profiluje przestrzeń mentalną filozofa obcującego z jego wczesnymi tekstami. Mechanizmy te uruchamiają u odbiorcy intertekstualne odniesienia do tradycji filozoficznej, zmuszając go do przeprowadzania rozmaitych parafraz jej pojęciowych zasobów na logiczno‐matematyczny dyskurs. Z tej racji Traktat wymaga od swoich czytelników wysokiego lotu kompetencji hermeneutycznych. Nie jest to dzieło, które każdy może przeczytać i pojąć. Dlatego też jakikolwiek symptom wskazujący na choćby minimalną zdolność do prowadzenia rozmów na temat pierwszej filozofii Wittgensteina bywa traktowany na salonach filozoficznych jako znacznik przynależności do „filozoficznej arystokracji”.

Wojciech Krysztofiak pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego. Jest autorem publikacji naukowych w wielu renomowanych czasopismach („Synthese”, „History and Philosophy of Logic”, „Semiotica”, „Foundations of Science”, „Husserl Studies”, „Axiomathes”, „Filozofia Nauki”). Opublikował dwie książki: Problem opozycji realizmu i idealizmu epistemologicznego oraz Gramatyka dyskursu filozoficznego. Jego prace są cytowane i komentowane zarówno w krajowych, jak i zagranicznych ośrodkach akademickich (w USA, Chinach, Indiach, Niemczech, Holandii, Portugalii, Brazylii i Peru). Wolne od pracy naukowej chwile Autor poświęca na pisanie tekstów blogerskich komentujących z pozycji antyklerykalnego liberalizmu współczesną scenę polityczną w Polsce i w Europie. Jego akcje społeczne zostały odnotowane przez takie media, jak: „Newsweek”, „Gazeta Wyborcza”, a nawet Plotek.pl.

Spis treści

Przedmowa

Wprowadzenie

I. WITALNOŚĆ JAKO CEL EKSPLIKACYJNY TRAKTATU

1. Witalność w filozofii przedsokratejskiej versus witalność w Traktacie

1.1. Witalność w rozumieniu milezyjskim
1.2. Witalność w systemie Heraklita
1.3. Witalność w rozumieniu Ksenofanesa
1.4. Witalność w rozumieniu pitagorejczyków

2. Transcendentalizacja witalności w filozofii pokantowskiej

2.1. Schemat transcendentalizacji
2.2. Witalność w systemie Fichtego versus witalność w Traktacie
2.3. Witalność w systemie Schopenhauera versus witalność w Traktacie
2.4. Witalność w dyskursie Nietzschego versus witalność w Traktacie

3. Pojęcie witalności (życia) w Traktacie

3.1. Model Wittgensteinowskiej dwuwymiarowości
3.2. Dwuwymiarowość semantyczna w świetle koncepcji postaw sądzeniowych
3.3. Dwuwymiarowość semantyczna versus perspektywizm Nietzschego
3.4. Dwuwymiarowość semantyczna w interpretacji fenomenologicznej
3.5. Witalność w wymiarze niedostępności semantycznej

4. Architektonika systemu filozoficznego Traktatu

II. ONTOLOGIA TRAKTATU

1. Pojęcie światowości

1.1. Traktatowe ujęcie istnienia na tle egzystencjalizmu Kierkegaarda
1.2. Istnienie świata w relacji do Ja filozoficznego

2. Pojęcie rzeczywistości

2.1. Ontologiczne pojęcie rzeczywistości
2.2. Semantyczne pojęcie rzeczywistości
2.3. Rzeczywistość, świat i kwestia solipsyzmu
2.4. Iluzja w aspekcie ontologicznym

3. Architektura świata

3.1. Wittgensteinowska kategoria faktów
3.1.1. Intensjonalność faktów
3.1.2. Morfologia faktu
3.1.3. Istnienie oraz nieistnienie jako składowe faktów
3.2. Wittgensteinowska kategoria stanów rzeczy i sytuacji
3.2.1. Stany rzeczy a sądy logiczne
3.2.2. Transformacyjny charakter stanów rzeczy
3.2.3. Stany rzeczy a sytuacje
3.2.4. Stany rzeczy a światy możliwe
3.3. Wittgensteinowska kategoria przedmiotów
3.3.1. Przedmioty jako substancja świata
3.3.1.1. Przedmioty a zmienność faktów
3.3.1.2. Przedmioty a zmienność stanów rzeczy
3.3.2. Przedmioty i ich formy
3.3.3. Przedmioty jako powszechniki
3.4. Wittgensteinowska kategoria form odwzorowania
3.4.1. Pojęcie formy odwzorowania
3.4.2. Pojęcie formy logicznej
3.4.3. Pojęcie formy matematycznej
3.4.4 Fizykalne formy odwzorowania

Zakończenie: forma woli

Bibliografia

Indeks