Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła [e-book PDF]

Urszula Augustyniak

Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585-1640)

Mechanizmy patronatu

e-book PDF

ISBN 83-86951-91-5

Spis treści

Wstęp

CZĘŚĆ 1: RAMY PATRONATU

Rozdział I: Patron

Młodość. Małżeństwo i rodzina. Rokosz sandomierski. Flirt z dworem królewskim. Blokada kariery. Obowiązki patronackie. Działalność wojskowa. W niełasce u dworu. Pojednanie z królem. Walka o równouprawnienie wyznań. Wojna z Moskwą. Stosunki z Władysławem IV. Znowu w opozycji. Ostatnie lata. Finał.

Rozdział II: Specyfika patronatu Krzysztofa Radziwiłła

Dwór i kraj od końca XVI do połowy XVII wieku. Rozwarstwienie stanu szlacheckiego. Specyfika Wielkiego Księstwa Litewskiego. Patronat na rozdrożu.

Rozdział III: Materialne podstawy patronatu

Zarząd dóbr. Urzędnicy. Organizacja zborowa. Organizacja poddanych i ziemia. Sprawy prawne. Kancelaria i archiwum. Administracja centralna i terenowa. Stosunek do poddanych. Wynagrodzenie urzędników. Główne działy gospodarki. Osadnictwo i lokacje. Osadnictwo ewangelickie. Finanse. Dochody. Brak gotówki. Zastawy mobiliów. Arendy i dzierżawy. Rozchody. Utrzymanie dworu.

CZĘŚĆ 2: LUDZIE RADZIWIŁŁA

Rozdział IV: Rekrutacja

Klientela dziedziczna. Kategorie sług. Organizacja zaciągu. Ocena kandydatów. Kooptacja. Efektywność układu klientalnego. Słudzy dwóch panów. Wolność zaciągu. Zaciąg fachowców. Układy zbiorowe. Słudzy zaciągowi. Zaciągi sejmowe. Zaciąg indywidualny. Werbownicy. Granice wolności zaciąganych. Zaciąg praktyków.

Rozdział V: Członkowie fakcji

Status społeczny. Słudzy czy klienci?. Terminologia. Startyfikacja grupy. Słudzy — „przyjaciele”. Słudzy dworni. Słudzy dziedziczni. Słudzy wojskowi. Pokrewieństwa i koligacje. Zobowiązania rodzinne. Integracja fakcji przez małżeństwa. Pokrewieństwa a strategia polityczna. Wykształcenie. Aneks.

Rozdział VI: Słudzy dworni

Liczebność dworu. Dwory dziecięce. Dwory podróżne. Dwory starych magnatów. Dwory kobiece. Ustrój dworu. Urzędnicy dworni. Hierarchia. Słudzy starsi, Kryteria doboru. Kwalifikacje. Preferencje wyznaniowe. Aneks

Rozdział VII: Mentalność i etyka zawodowa

Związki emocjonalne z patronem. Solidarność. Szlacheckie wolności w etosie sług. Identyfikacja z patronem. Lojalność. Wizerunek cnotliwego sługi. Stosunki wewnętrzne. Solidarność przeciw panu. Hierarchia. Dewiacje administracyjne. Mentalność jurgieltnicza.

Rozdział VIII: Obowiązki patrona — oczekiwania i rzeczywistość

Zakresy patronatu. Zobowiązania osobiste. Obowiązki towarzyskie. Opieka w chorobie i starości. Opieka nad rodziną. Funkcje mediacyjne. Społeczny zasięg patronatu. Osłona przed wymiarem sprawiedliwości. Starcia fakcji magnackich. Osłona przed wojskiem. Patronat wyznaniowy. Obowiązki protekcyjne. Protekcja międzyklientalna. Warunki rozwiązania kontraktu kientalnego. Aneks

CZĘŚĆ 3: DWÓR — ŚRODOWISKO I STYL ŻYCIA

Rozdział IX: Rezydencje i siedziby

Społeczne znaczenie rezydencji. Dwory warszawskie. Rezydencje podlaskie. Rezydencje w Wilnie. Pałac w Birżach. Rezydencje w Kiejdanach i Słucku. Siedziby wiejskie. Model rezydencji wiejskiej. Organizacja prac budowlanych. Dwory Radziwiłłów. Program funkcjonalny rezydencji. Wnętrza. Standard budowania. Aneks

Rozdział X: Dwór — szkoła życia

Społeczne funkcje dworu. Dwór Krzysztofa „Pioruna”. Dwór i szkoła. Wychowanie dzieci. Organizacja dworów dziecięcych. Regulaminy dworskie. Model edukacji. Studia zagraniczne. Trasy podróży. Edukacja Janusza starszego i Krzysztofa Radziwiłłów. Koszty podróży. Wrażenia z podróży. Francuskie preferencje kulturowe. Kult uczonych. Poglądy dydaktyczne Krzysztofa Radziwiłła. Edukacja Janusza młodszego i Bogusława Radziwiłłów. Edukacja zagraniczna klientów. Organizacja dworu za granicą. Koszty utrzymania dworu za granica. Życie towarzyskie w podróży. Efekty edukacji. Inne drogi kształcenia młodzieży. Aneks

Rozdział XI: Codzienność

Specyfika dworu wędrownego. Liczebność dworu w podróży. Środki transportu. Organizacja wędrówek dworu. Żywność. Sprzęty. Mobilność przedmiotów. Standard życia. Separacja od świata. Styl życia. Separacja mężczyzn i kobiet. Praktyki nabożne. Rygory obyczajowe. Prace i rozrywki. Życie rodzinne. Męskie zabawy. Aneks

Rozdział XII: Splendory

Mecenat. Snobizm intelektualny. Zainteresowania księcia Krzysztofa. Biblioteki. Gusta literackie. Numizmatyka. Fascynacja wynalazkami. Kunstkamery. Kolekcje obrazów. Muzyka na dworze birżańskim. Splendory stołu. Orszaki. Radziwiłłowska pompa funebris. Pośmiertny wizerunek Krzysztofa Radziwiłła. Aneks

Wykaz źródeł archiwalnych wykorzystanych w książce

Uwagi techniczne

Wykaz skrótów

Indeks nazwisk